Szlak pamięci Żołnierzy Wyklętych – projekt M-157 w Budżecie Obywatelskim w Lublinie

Zachęcamy do głosowania na projekty, które upamiętnią naszych Bohaterów i wzbogacą ofertę edukacyjną i turystyczną Lublina:

M-156 „Pomnik Romana Dmowskiego w Lublinie”
M-157 „Szlak pamięci Żołnierzy Wyklętych”
M-158 „Uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych”

Głosować można w dniach 24 września – 7 października 2014. Opis gdzie i jak można głosować: http://um.lublin.eu/partycypacja/index.php?t=200&id=222087 Głosować mogą tylko mieszkańcy Lublina, którzy ukończyli 16 lat. Prosimy o powiadomienie znajomych i sąsiadów!

M-157  „Szlak pamięci Żołnierzy Wyklętych”

Projekt zakłada powstanie ścieżki edukacyjnej w Lublinie, która obejmie 14 miejsc pamięci poświęconych żołnierzom Wojska Polskiego z NSZ/NZW, WiN, AK i innych formacji Polskiego Państwa Podziemnego, walczących z okupantem sowieckim o niepodległość Polski po II wojnie światowej.

W samym centrum Lublina znajduje się kilkanaście tablic pamiątkowych w miejscach, gdzie były katownie i areszty NKWD, UB i MO, w których przetrzymywano, torturowano i mordowano mieszkańców Lublina i Lubelszczyzny. Na cmentarzach przy ul. Unickiej i Lipowej znajdują się groby Bohaterów, którzy ponieśli śmierć walcząc z okupantami o suwerenną i demokratyczną Polskę. Na Pl. Zamkowym i przy ul. Lipowej 25 znajdują się pomniki H. Dekutowskiego ps. „Zapora”. Wszystkie wymienione miejsca zostaną połączone w jedną ścieżkę edukacyjną, z tablicami informacyjnymi. Ścieżka zostanie opisana w przewodniku, rozesłanym do wszystkich szkół na terenie Lublina, wzbogacając ofertę edukacyjną, wychowawczą i turystyczną Lublina.

Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu

Lubelszczyzna i Lublin w latach 1944-1963 były polem intensywnych walk ich mieszkańców z okupantem sowieckim o niepodległość Polski. W ścisłym centrum Lublina znajduje się kilkanaście tablic pamiątkowych na budynkach byłych więzień, aresztów i katowni NKWD, UB i MO, gdzie przetrzymywano, torturowano i mordowano mieszkańców Lublina i Lubelszczyzny. Na cmentarzach przy ul. Unickiej i Lipowej znajdują się groby Bohaterów, którzy ponieśli męczeńską śmierć, walcząc z okupantami o suwerenną i demokratyczną Polskę. Na Pl. Zamkowym i przy ul. Lipowej 25 znajdują się pomniki H. Dekutowskiego ps. „Zapora” – dowódcy największego oddziału partyzanckiego na Lubelszczyźnie. Wszystkie te elementy Lublina do tej pory nie zostały opracowane w ramach szlaku dydaktycznego, który pomagałby młodszemu pokoleniu Lublinian w zdobywaniu wiedzy o bliskiej im historii swoich rodziców i dziadków.

Wiele rodzin z Lublina i Lubelszczyzny było zaangażowanych w samoobronę przeciw terrorowi sowieckiemu, a do tej pory nasi Bohaterowie nie zostali upamiętnieni w zbiorowej pamięci w sposób, ułatwiający zdobywanie wiedzy o nich i ich czynach w sposób dostosowany do funkcjonowania społeczności szkolnych. Integralnym elementem takiego szlaku jest przewodnik, który dokładnie będzie opisywał każde miejsce pamięci na trasie szlaku i ułatwiał nauczycielom historii w opracowywaniu i omawianiu lubelskich miejsc pamięci poświęconym Żołnierzom Wyklętym.

Istnieje bardzo duże zapotrzebowanie na przywracanie pamięci o Bohaterach walczących o niepodległość Polski, a którzy byli przez 45 lat okupacji komunistycznej szkalowani, prześladowani, szykanowani wraz ze swoimi rodzinami. Represje sowieckie dosięgły wiele rodzin z Lublina. Szlak pamięci przywróci choć w części pamięć o naszych przodkach i pomoże w edukacji historycznej, obywatelskiej i patriotycznej prowadzonej wśród młodzieży szkolnej. Szlak wzbogaci także ofertę turystyczną i kulturalną Miasta Lublin.

Do tej pory w piwnicach wielu domów w centrum Lublina są wydrapane napisy przez więźniów katowanych przez NKWD i UB. Kiedyś te piwnice były celami, a dziś trzymane są tam słoiki. Miejsce tortur i katownie zwykle są zaśmiecone i nie włączane do ścieżek dydaktycznych Lublina. Jest to wielka strata dla naszej tożsamości oraz obrazuje, że nadal niedostatecznie dbamy, jako społeczność Miasta Lublina, o pamięć naszych ojców i dziadków, którzy wykazywali się bohaterskimi czynami i postawami w niedalekiej przeszłości.

Szczegółowy opis projektu wraz z jego lokalizacją:

Projekt merytorycznie zostanie opracowany przez Fundację im. Kazimierza Wielkiego w Lublinie (organizator Ogólnopolskiego Konkursu „Bohaterowie Niezłomni – Żołnierze Wyklęci, pod patronatem MEN, MON, MKiDN, ROPWiM, 3 Kuratorów Oświaty, Wojewody Lubelskiego, Marszałek Woj. Lubelskiego, Prezydenta Miasta Lublin) we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, Oddziałem Miejskim PTTK w Lublinie oraz związkami kombatanckimi: Związkiem Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Zrzeszeniem Wolność i Niezawisłość, Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej. Taka współpraca gwarantuje udział i współorganizację środowisk najbardziej zainteresowanych powstaniem szlaku i przez to upamiętnieniem ofiar sowieckich represji: społeczności szkolne, organizacje turystyczne, historycy, kombatanci i ich rodziny, a także gwarantuje należyte, sumienne i zgodne z prawdą historyczną jego wykonanie.

Szlak obejmie następujące miejsca pamięci:
1. Zamek Lubelski – więzienie i areszt NKWD, tablice pamiątkowe przy wejściu do Zamku.
2. Pomnik zgrupowania mjr. cc H. Dekutowskiego ps. „Zapora” na Placu Zamkowym.
3. Areszt i siedziba NKWD przy ul. Czwartek.
4. Zbiorowa mogiła i pomnik pomordowanych na Zamku Lubelskim w latach 1944-1954 oraz groby Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu przy ul. Unickiej.
5. Tablica poświęcona kpt. Mieczysławowi Pazderskiemu ps. „Szary” w kościele pw. św. Eliasza Proroka przy ul. Biernackiego 9A, tablica pamiątkowa.
6. Areszt i siedziba NKWD i UB przy ul. Świętoduskiej 16, tablica pamiątkowa.
7. Areszt NKWD, UB i MO przy ul. Krakowskie Przedmieście 47, róg Ewangelickiej, tablica pamiątkowa.
8. Areszt UB i NKWD, ul. Krótka 4, tablica pamiątkowa.
9. Areszt NKWD, UB, MO przy ul Szopena 7, tablica pamiątkowa.
10. Areszt NKWD, UB, MO przy ul Szopena 18, tablica pamiątkowa.
11. Pomnik mjr. cc H. Dekutowskiego ps. „Zapora” przy Gimnazjum nr 9. ul Lipowa 25
12. Groby Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu przy ul. Lipowej, w szczególności: ks. bp. Henryk Strąkowski, Alina Blaszyńska, Ludwika von Kleist, Ludger Zarychta, Henryk i Krystyna Staszewscy, Haliop, Stanisław Kucharski ps. „Krzemień”.
13. Muzeum Lubelskie, Oddział Martyrologii pod Zegarem, ul. Uniwersytecka 1 – więzienie i areszt NKWD i UB.
14. Muzeum na Majdanku – obóz filtracyjny NKWD i UB dla żołnierzy NSZ, AK i WiN.

Integralną częścią szlaku jest przewodnik po szlaku, który ułatwi nauczycielom historii przygotowanie trasy dydaktycznej po miejscach pamięci Żołnierzy Wyklętych. Przewodnik będzie zawierał materiał archiwalny, niepublikowane wcześniej zdjęcia, będące w posiadaniu członków związków kombatanckich, fragmenty wspomnień kombatantów i ofiar represji, opis i zdjęcia odwiedzanych miejsc pamięci. Przewodnik będzie zawierał także opis pobytu i śmierci Aliny Blaszyńskiej w Szpitalu Jana Bożego oraz opis, jak wyglądał Lublin w latach 40-tych i 50-tych, w czasach największego terroru sowieckiego, które są na trasie szlaku.

Przy każdym miejscu pamięci powstanie tablica informacyjna ze zdjęciami, opisem historycznym miejsca z lat 1944-1963, logiem szlaku, numerem tablicy i opisem jak dojść do kolejnego miejsca pamięci.

Wydarzenie na facebooku.

Karol Wołek

Dołącz do naszego Newslettera

Jeżeli chcesz na bieżąco otrzymywać informacje o działaniach, publikacjach i wydarzeniach organizowanych przez Fundację im. Kazimierza Wielkiego, zapisz się do naszego newslettera.