12 marca 2022 roku w Siedlcach odbyła się uroczystość 78. rocznicy uwolnienia z niemieckiego więzienia oficerów sztabu XII Podlaskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych.
Uroczystość rozpoczęła się o godzinie 12.00 mszą świętą w katedrze Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Siedlcach. Głównym celebransem był biskup siedlecki ks. dr Kazimierz Gurda. Po mszy uczestnicy obchodów sformowali kolumnę marszową i przeszli pod upamiętniającą akcję tablicę, umieszczoną na budynku Zakładu Karnego. Na czele kolumny szła orkiestra wojskowa, a za nią poczet sztandarowy 18. Dywizji Zmechanizowanej Wojska Polskiego, pododdział honorowy 18. DZ., poczty sztandarowe Związku Żołnierzy NSZ oraz innych organizacji, grupy rekonstrukcyjne, organizatorzy, zaproszeni goście i pozostali uczestnicy uroczystości.
Poczty sztandarowe wystawili: Zarząd Główny Związku Żołnierzy NSZ, Okręg Białystok Związku Żołnierzy NSZ, Okręg Łomża Związku Żołnierzy NSZ, Okręg Lubelski Związku Żołnierzy NSZ, Okręg Warmińsko-Mazurski Związku Żołnierzy NSZ, Koło Kolno Związku Żołnierzy NSZ, Koło Trzebieszów Światowego Związku Żołnierzy AK, 18. Dywizja Zmechanizowana Wojska Polskiego, Zakład Karny w Siedlcach, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica w Siedlcach, Związek Polskich Spadochroniarzy w Siedlcach, IV LO w Siedlcach. Obecny był także proporzec Towarzystwa Miłośników Polskiej Kultury i Tradycji.
Uroczystość swoją obecnością zaszczycili: zastępca dowódcy 18. DZ. im. gen. broni Tadeusza Buka – gen. bryg. Artur Jakubczyk, dowódca 18. Siedleckiego Batalionu Dowodzenia – ppłk Paweł Siwierski, szef Gabinetu Politycznego Ministra Sprawiedliwości – Marcin Sławecki, pełnomocnik Ministra Sprawiedliwości – gen. Paweł Nasiłowski, dyrektor Służby Więziennej w Warszawie – płk Zbigniew Brzostek, dyrektor Zakładu Karnego w Siedlcach – ppłk Cezary Bujak, biskup siedlecki – ks. dr Kazimierz Gurda, proboszcz Parafii Katedralnej pw. Niepokalanego Poczęcia NMP – ks. kan. Dariusz Mioduszewski, członek Zarządu PKP S.A. – dr Rafał Zgorzelski, zastępca Prezydenta Miasta Siedlce – Robert Szczepanik, wiceprezes Wschodniej Izby Gospodarczej – Konstanty Strus, wiceprzewodniczący Rady Krajowej Sekcji Służby Więziennej NSZZ „Solidarność” – Piotr Ornoch, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Siedlcach – Ewelina Raczyńska, prezes Towarzystwa Miłośników Polskiej Kultury i Tradycji – Sławomir Wojdat, członkowie Zarządu Głównego Związku Żołnierzy NSZ w osobach: wiceprezesa Mariusza Charubina, wiceprezesa Lesława Gierczuka, sekretarza dr Izabeli Strojek, Dariusza Syrnickiego, Alicji Siałkowskiej i Rafała Korzeniewskiego. Obecny był także Ryszard Trojanowski, syn kpr. pchor. Czesława Trojanowskiego ps. „Sęp II”, który wziął udział w akcji odbicia z niemieckiego więzienia w Siedlcach oficerów sztabu XII Podlaskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych.
Druga część uroczystości odbyła się pod tablicą na murze Zakładu Karnego w Siedlcach. O godzinie 13.20 orkiestra wojskowa wykonała hymn Polski, oficjalnie rozpoczynając uroczystości. Organizatorzy przywitali uczestników. Następnie odbyły się okolicznościowe wystąpienia. Głos zabrali prezes Zarządu Głównego Związku Żołnierzy NSZ Karol Wołek, szef Gabinetu Politycznego Ministra Sprawiedliwości Marcin Sławecki (odczytał list od Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry), zastępca Prezydenta Miasta Siedlce Robert Szczepanik oraz wiceprezes Wschodniej Izby Gospodarczej Konstanty Strus.
To co jest wyjątkowe w tym wydarzeniu to to, że to mogłaby być straceńcza misja, samobójcza. Żołnierze, którzy wzięli w niej udział to byli ochotnicy i rozkazu im nie wydawano. Oni mieli się sami zgłosić, czy chcą wziąć udział w tak ryzykownym zadaniu. I zgłosiło się ich 20. Ci ludzie tuż przed samą akcją byli pytani drugi raz, czy są świadomi niebezpieczeństwa, które się wiąże z przeprowadzeniem tej akcji. Byli pytani przez przybyłego z Warszawy oficera do zadań specjalnych Komendy Głównej Narodowych Sił Zbrojnych, czy na pewno chcą wziąć w takiej akcji udział, bo obok niemieckiego więzienia było gestapo, była policja niemiecka, żandarmeria niemiecka, własowcy. Teren opanowany przez przeważające siły wroga. Nikt się nie wycofał. Ci ludzie z pełną świadomością podjęli ryzyko. Zaryzykowali swoim życiem, żeby uwolnić swoich towarzyszy broni. Tych wszystkich ludzi – zarówno którzy brali udział w uwalnianiu więźniów, jak i tych przetrzymywanych z Komendy Okręgu Podlasie – XII Okręgu NSZ dzisiaj upamiętniamy. To są ludzie, którzy byli w tym ułamku procenta narodu polskiego, [którzy byli] tą elitą patriotyczną, którzy byli gotowi ryzykować bardziej od pozostałych, żebyśmy mogli żyć w wolnym i demokratycznym państwie polskim. Żebyśmy mogli żyć w bezpiecznym państwie – powiedział prezes Zarządu Fundacji im. Kazimierza Wielkiego Karol Wołek.
Z kolei Konstanty Strus nawiązał do wydarzeń sprzed 78 lat, nakreślając ówczesną sytuację:
Polskie podziemie zostało w dotkliwy sposób pozbawione dowództwa. Cały sztab XII Podlaskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych został aresztowany 7 marca. Wydawało się, że sytuacja jest beznadziejna. Więzienie jest pilnie strzeżone. W mieście przebywały oddziały niemieckie, a więc odbicie zbrojne nie wchodziło w grę. W tej sytuacji żołnierze postanowili, że spróbują i zaplanowali w szczegółach akcję uwolnienia więźniów. Akcja brawurowa. Choć mogłoby się wydawać, że nierealna – została ukończona sukcesem.
Zastępca Prezydenta Miasta Siedlce Robert Szczepanik podkreślił w swoim przemówieniu to, jak ważna jest ta uroczystość. Apelował o dbanie o pamięć i historię polskich Bohaterów:
Dobrze, że możemy się tutaj zebrać i upamiętnić tak ważne wydarzenie. Warto dbać o pamięć i historię bohaterów, aby nie pozwolić jej przeminąć.
Po przemówieniach oficer Wojska Polskiego odczytał Apel Pamięci, następnie pododdział honorowy 18. Dywizji Zmechanizowanej oddał salwę honorową, a trębacze wojskowi zagrali „Hasło WP”. Po godzinie 14.00 odbyła się ceremonia złożenia wieńców pod tablicą upamiętniającą akcję „Więzienie”, a po niej odmówiono Modlitwę Narodowych Sił Zbrojnych, kończąc oficjalne uroczystości
Organizatorami obchodów 78. rocznicy uwolnienia z niemieckiego więzienia oficerów sztabu XII Podlaskiego Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych byli: Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Krajowa Sekcja Służby Więziennej NSZZ „Solidarność”, Wschodnia Izba Gospodarcza.
